Czy sąd może nie wyrazić zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka?

Pani Zofia odrzuciła spadek po swojej babci, ponieważ dowiedziała się ona od swojej matki (która również odrzuciła spadek), że babcia przed śmiercią zaciągnęła szereg zobowiązań, których nie spłaciła. W skład masy spadkowej po babci, poza długami, wchodził również dom położony pod Krakowem. Klientka postanowiła zatem skierować do sądu rodzinnego wniosek o wyrażenie przez sąd zgody na odrzucenie spadku w imieniu małoletniego. Nie chciała ona bowiem aby potencjalni wierzyciele kierowali swoje roszczenia w stosunku do jej małoletniej córki Klary. Ku zdziwieniu Pani Zofii, sąd opiekuńczy oddalił złożony przez nią wniosek. Zaskoczona Klientka zwróciła się do kancelarii z prośbą o wyjaśnienie całej zaistniałej sytuacji. Ponieważ problem ten często dotyczy naszych klientów, postanowiliśmy przybliżyć naszym czytelnikom temat odrzucenia spadku w imieniu dziecka.

Zgodnie z art. 101 § 3 k.r.o. rodzice nie mogą bez zezwolenia sądu opiekuńczego dokonywać czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu w sprawach dotyczących dzieci. Pojęcie ważniejszych spraw dotyczących osoby lub majątku małoletniego nie jest zdefiniowane ustawowo. W doktrynie podkreśla się, że „chodzi tutaj o wszystkie te sprawy, które mogą w istotny sposób wpłynąć na zasadnicze kierunki rozwoju małoletniego oraz na jego sytuację majątkową”.  Wśród czynności przekraczających zakres zwykłego zarządu majątkiem, a tym samym dotyczących ważniejszych spraw związanych z majątkiem małoletniego, wyróżnia się m. in. odrzucenie spadku czy też nabywanie, zbywanie i obciążanie nieruchomości.

W ramach postępowania o wyrażenie zgody na odrzucenie spadku w imieniu dziecka sąd musi zbadać czy planowana czynność prawna jest korzystna dla małoletniego, czy odpowiada względom gospodarczym i czy jest celowa w dacie orzekania. W sprawie dotyczącej naszej Klientki sąd nie znalazł podstaw do uwzględnienia przedmiotowego wniosku, ponieważ przeprowadzone postępowanie dowodowe wykazało, że wysokość zaciągniętych przez spadkodawczynię zobowiązań jest dużo niższa od wartości domu, który stanowi składnik masy spadkowej po zmarłej. Zdaniem sądu, wartość całej masy spadkowej pozwoli bowiem na uregulowanie wszelkich zobowiązań, a powstała nadwyżka wejdzie do majątku małoletniego.

Należy jednak pamiętać, że gdyby jednak sąd przychylił się do wniosku Pani Zofii, samo uzyskanie zgody sądu nie sprawia jednak, że spadek automatycznie zostaje odrzucony. Rodzice małoletniego muszą jeszcze złożyć w jego imieniu odpowiednie oświadczenie. Mogą to zrobić przed notariuszem, do którego powinni udać się z prawomocnym postanowieniem sądu lub przed sądem rejonowym, w którego okręgu znajduje się miejsce zamieszkania lub pobytu dziecka. Po złożeniu oświadczenia notariusz lub sąd prześle je niezwłocznie wraz z załącznikami do sądu spadku.