Prawo do zwrotu kosztów dla świadka w postępowaniu administracyjnym

Do Kancelarii zgłosił się Klient, który w ramach toczącego się postępowania administracyjnego został wezwany przez organ w charakterze świadka do osobistego stawiennictwa i złożenia zeznań. Klient jest osobą niepełnosprawną i w tym celu musiał skorzystać z usług transportu przystosowanego dla potrzeb niepełnosprawnych, w związku z czym, Klient poniósł dodatkowe koszty. Wobec tego pojawiło się pytanie, czy osoba wzywana przez organ administracji ma możliwość domagania się zwrotu kosztów związanych ze stawiennictwem.

Zgodnie z art. 51 k.p.a., do osobistego stawienia się wezwany jest obowiązany tylko w obrębie gminy lub miasta, w którym zamieszkuje albo przebywa. Obowiązek osobistego stawiennictwa dotyczy również wezwanego, zamieszkałego lub przebywającego w sąsiedniej gminie albo mieście. Zgodnie z art. 52 k.p.a., w przypadku osoby zamieszkującej lub przebywającej poza tym terenem, organ prowadzący postępowanie może zwrócić się do właściwego miejscowo organu o przeprowadzenie czynności w miejscu zamieszkania wzywanej osoby. Tego wyjątku nie stosuje się w przypadku, gdyby charakter czynności wymaga osobistego stawiennictwa. W naszym przypadku Klient zamieszkuje w Krakowie i został wezwany przez Prezydenta Miasta Krakowa do złożenia wyjaśnień w charakterze świadka.

Zgodnie z art. 56 § 1 k.p.a., osobie, która stawiła się na wezwanie, przyznaje się koszty podróży i inne należności ustalone zgodnie z przepisami zawartymi w dziale 2 tytułu III ustawy z dnia 28 lipca 2005 r. o kosztach sądowych w sprawach cywilnych. Przepis ten dotyczy wszystkich osób wezwanych, które stawiły się na wezwanie, z pewnym ograniczeniem dotyczącym stron postępowania. Przepis ten daje zatem podstawę do żądania od organu zwrotu kosztów podróży poniesionej przez Klienta. Treść art. 56 k.p.a. umożliwia także osobom wzywanym domaganie się od organu zwrotu kosztów podróży (np. samochodem, pociągiem, autobusem itd.). Zwrot kosztów podróży został uregulowany w art. 85 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym świadkowi przysługuje zwrot kosztów podróży – z miejsca jego zamieszkania do miejsca wykonywania czynności sądowej na wezwanie sądu – w wysokości rzeczywiście poniesionych, racjonalnych i celowych kosztów przejazdu własnym samochodem lub innym odpowiednim środkiem transportu. Górną granicę należności, o których mowa, stanowi wysokość kosztów przysługujących pracownikowi zatrudnionemu w państwowej lub samorządowej jednostce sfery budżetowej z tytułu podróży służbowej na obszarze kraju. Według tych samych zasad świadkowi przysługuje zwrot kosztów noclegu oraz utrzymania w miejscu wykonywania czynności. Wysokość kosztów, o których mowa, świadek powinien należycie wykazać – można przedstawić np. bilet autobusowy, paragon, fakturę itd.

Świadkowi przysługuje także wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód, o czym mowa w art. 86 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, zgodnie z którym wynagrodzenie za utracony zarobek lub dochód za każdy dzień udziału w czynnościach sądowych przyznaje się świadkowi w wysokości jego przeciętnego dziennego zarobku lub dochodu. W przypadku świadka pozostającego w stosunku pracy przeciętny dzienny utracony zarobek oblicza się według zasad obowiązujących przy ustalaniu należnego pracownikowi ekwiwalentu pieniężnego za urlop. Górną granicę należności, stanowi równowartość 4,6% kwoty bazowej dla osób zajmujących kierownicze stanowiska państwowe, której wysokość, ustaloną według odrębnych zasad, określa ustawa budżetowa. W tym wypadku utratę zarobku lub dochodu świadek także musi należycie wykazać. Zgodnie z wyrokiem WSA w Poznaniu z dnia 17 grudnia 2008 r., sygn. akt II SA/Po 525/08, (…) wystarczające jest udowodnienie wysokości przeciętnego dziennego zarobku. W takiej też wysokości organ zobowiązany jest wypłacić wynagrodzenie za utracony zarobek.

Należy przy tym zauważyć, że prawo do zwrotu kosztów stawiennictwa i prawo do wynagrodzenia za utracony zarobek czy dochód przysługuje świadkowi jeżeli stawił się na wezwanie organu administracji publicznej, nawet jeżeli finalnie organ nie dokonał przesłuchania świadka. Zgodnie z art. 88 ustawy o kosztach sądowych w sprawach cywilnych, prawo zwrotu przysługuje osobie towarzyszącej świadkowi, jeżeli świadek nie mógł stawić się na wezwanie bez tej osoby. Na gruncie postępowania administracyjnego należy jednak mieć na uwadze treść art. 50 § 3 k.p.a., zgodnie z którym, w przypadkach, w których osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej niedającej się pokonać przeszkody, organ może dokonać określonej czynności lub przyjąć wyjaśnienie albo przesłuchać osobę wezwaną w miejscu jej pobytu, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta osoba.

Należy także pamiętać, że uprawnienie do żądania należności od organu, o których mowa wyżej przysługuje tylko tym osobom, które były wzywane przez organ o osobistego stawiennictwa. Jeżeli dana osoba stawiła się przed organem, a nie była wzywana, wówczas nie jest uprawniona do żądania tych należności.

Co istotne, organ administracyjny nie przyznaje kosztów i wynagrodzenia z urzędu. W tym celu należy złożyć wniosek. Odpowiednie pismo należy złożyć organowi, przed którym toczy się postępowanie, przed wydaniem decyzji w sprawie, pod rygorem utraty tego roszczenia (art. 56 § 2 k.p.a.).