Gdy Organ nie działa – czyli o ponagleniu w toku postępowania administracyjnego

Pan Karol jest stroną postępowania administracyjnego, w toku którego domaga się uzyskania decyzji w przedmiocie zameldowania w nowo zakupionym przez siebie mieszkaniu. Złożył odpowiedni wniosek do organu właściwego i oczekuje na rozstrzygnięcie. Pan Karol zaniepokoił się faktem, że pomiędzy złożeniem wniosku o zameldowanie upłynęło ponad 6 miesięcy, a organ nie dokonał żadnych czynności w sprawie.

Czy Panu Karolowi przysługują jakiekolwiek środki prawne mogące przyspieszyć zakończenie sprawy?

Ustawa z dnia 14 czerwca 1960 r. Kodeks postępowania administracyjnego w art. 35 określa terminy załatwiania spraw administracyjnych. Co do zasady, sprawy administracyjne powinny być załatwiane bez zbędnej zwłoki. Niezwłocznie powinny być załatwiane sprawy, które mogą być rozpatrzone w oparciu o dowody przedstawione przez stronę łącznie z żądaniem wszczęcia postępowania lub w oparciu o fakty i dowody powszechnie znane albo znane z urzędu organowi, przed którym toczy się postępowanie, bądź możliwe do ustalenia na podstawie danych, którymi rozporządza ten organ (§ 2). Z kolei załatwienie sprawy wymagającej postępowania wyjaśniającego powinno nastąpić nie później niż w ciągu miesiąca, a sprawy szczególnie skomplikowanej – nie później niż w ciągu dwóch miesięcy od dnia wszczęcia postępowania, zaś w postępowaniu odwoławczym – w ciągu miesiąca od dnia otrzymania odwołania (§ 3).

Zgodnie z art. 36 § 1 k.p.a. o każdym przypadku niezałatwienia sprawy w terminie organ administracji publicznej jest obowiązany zawiadomić strony, podając przyczyny zwłoki, wskazując nowy termin załatwienia sprawy oraz pouczając o prawie do wniesienia ponaglenia. Jak wynika z powyższego, organy administracyjne rozpoznając sprawę muszą kierować się ściśle wyznaczonymi terminami jej załatwienia. Z kolei w każdym przypadku, gdy nie będą w stanie terminów dochować, zobligowane są do poinformowania o tym strony i wyznaczenia nowego terminu jej załatwienia. Jednakże w sytuacji, gdy organy administracyjne nie respektują ustawowych terminów załatwienia sprawy, strona postępowania uprawniona jest do wniesienia ponaglenia. Ponaglenie jako środek prawny uregulowane zostało w art. 37 k.p.a.

Ustawodawca wskazuje, że stronie służy prawo do wniesienia ponaglenia, jeżeli nie załatwiono sprawy w terminie określonym w art. 35 lub przepisach szczególnych ani w terminie wskazanym zgodnie z art. 36 § 1 (bezczynność) lub jeżeli postępowanie jest prowadzone dłużej niż jest to niezbędne do załatwienia sprawy (przewlekłość). Ponaglenie wnosi się do organu wyższego stopnia za pośrednictwem organu prowadzącego postępowanie lub do organu prowadzącego postępowanie – jeżeli nie ma organu wyższego stopnia. Samo ponaglenie musi zawierać uzasadnienie, w którym strona wskaże wszelkie okoliczności sprawy, a w szczególności zakres nieprawidłowego działania organu, prowadzącego do bezczynności lub przewlekłości. Ponaglenie wraz z aktami sprawy trafia do organu wyższej instancji, który dokonuje analizy, czy organ I instancji rzeczywiście dopuścił się bezczynności lub przewlekłości. Art. 37 § 6 k.p.a. wskazuje, że organ rozpatrujący ponaglenie wydaje postanowienie, w którym wskazuje, czy organ rozpatrujący sprawę dopuścił się bezczynności lub przewlekłego prowadzenia postępowania, stwierdzając jednocześnie, czy miało ono miejsce z rażącym naruszeniem prawa. Z kolei w przypadku stwierdzenia bezczynności lub przewlekłości zobowiązuje organ rozpatrujący sprawę do załatwienia sprawy, wyznaczając termin do jej załatwienia, jeżeli postępowanie jest niezakończone oraz zarządza wyjaśnienie przyczyn i ustalenie osób winnych bezczynności lub przewlekłości, a w razie potrzeby także podjęcie środków zapobiegających bezczynności lub przewlekłości w przyszłości. Fakt wniesienia ponaglenia nie pozostaje bez znaczenia dla pracownika organu, który doprowadził do powstania bezczynności lub przewlekłości. Art. 38 k.p.a. wskazuje, że pracownik organu administracji publicznej podlega odpowiedzialności porządkowej lub dyscyplinarnej albo innej odpowiedzialności przewidzianej w przepisach prawa, jeżeli z nieuzasadnionych przyczyn nie załatwił sprawy w terminie lub prowadził postępowanie dłużej niż było to niezbędne do załatwienia sprawy.

Odnosząc się do powyższego jednoznacznie należy wskazać, że Pan Karol ma możliwość zdyscyplinowania organu prowadzącego postępowania administracyjnej, w którym jest stroną poprzez wniesienie ponaglenia. Omawiany środek prawny powinien spowodować przyspieszenie rozpoznania sprawy i wydanie rozstrzygnięcia kończącego sprawę.