Napadł na mnie, zniszczył torebkę- niech za to zapłaci! O odszkodowaniu w postępowaniu karnym.

Pani Weronika padła ofiarą kradzieży. Wieczorem, gdy Pani Weronika wracała z kina, do kobiety podbiegł zamaskowany mężczyzna i wyrwał z ręki Pani Weroniki nową, drogą torebkę. W torebce znajdowały się dokumenty oraz pieniądze. Wstrząśnięta Pani Weronika zgłosiła się na Policję. Dzięki monitoringowi znajdującemu się niedaleko miejsca zdarzenia, kilka dni później udało się ująć sprawcę kradzieży. Jak się okazało, przed ujęciem sprawcy, zniszczył on skradzioną torebkę wyrzucając ją do pobliskiej rzeki. Sprawca, Tomasz P. za swój czyn został postawiony przed sądem. Czy Pani Weronika może uzyskać od sprawcy przestępstwa odszkodowanie? Jeśli tak, to w jakiej wysokości i w jakim trybie?

Przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny przewidują możliwość dochodzenia przez pokrzywdzonego od sprawy czynu zabronionego roszczeń odszkodowawczych. Art. 46 § 1 Kodeksu karnego wskazuje, że w razie skazania sąd może orzec, a na wniosek pokrzywdzonego lub innej osoby uprawnionej orzeka, stosując przepisy prawa cywilnego, obowiązek naprawienia, w całości albo w części, wyrządzonej przestępstwem szkody lub zadośćuczynienia za doznaną krzywdę; przepisów prawa cywilnego o możliwości zasądzenia renty nie stosuje się. Z regulacji tej wynika, że pokrzywdzony, chcąc uzyskać naprawienie szkody wyrządzonej przestępstwem powinien w pierwszej kolejności złożyć w tej sprawie wniosek do sądu, w którym w oparciu o art. 46 § 1 k.k. domagać się będzie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem. Należy pamiętać, że wniosek taki powinien zostać złożony w odpowiednim terminie. Art. 49a ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks postępowania karnego stanowi, że pokrzywdzony, a także prokurator, może aż do zamknięcia przewodu sądowego na rozprawie głównej złożyć wniosek, o którym mowa w art. 46 § 1 Kodeksu karnego. Zamknięcie przewodu sądowego następuje, zgodnie z art. 405 k.p.k. po przeprowadzeniu przez sąd całego postępowania dowodowego.

Składając wskazany powyżej wniosek, pokrzywdzony powinien opisać swoje żądanie oraz przedłożyć dokumentację mogącą potwierdzić wysokość żądanego roszczenia. W przypadku Pani Weroniki dokumentem takim może być np. dowód zakupu torebki, z którego wynika cena, za którą została kupiona.

Należy pamiętać, że samo złożenie wniosku w oparciu o art. 46 § 1 k.k. nie daje gwarancji, ze naprawienie szkody nastąpi. Warunkiem tego jest skazanie sprawcy czynu zabronionego przez sąd rozpoznający sprawę. Dopiero łączne spełnienie tych dwóch warunków, tj. złożenie wniosku przez pokrzywdzonego oraz skazanie oskarżonego pozwoli na wydanie przez sąd orzeczenia w przedmiocie naprawienia szkody wyrządzonej przestępstwem.

Na marginesie należy wskazać, że jeżeli naprawienie szkody byłoby znacznie utrudnione, np. ze względu na problem w ustaleniu wysokości szkody, sąd może orzec na rzecz pokrzywdzonego nawiązkę w wysokości do 200.000,00 zł.

Sytuacja, w której sąd nie uznał za zasadne nałożenia na sprawcę czynu zabronionego obowiązku naprawienia szkody nie zamyka pokrzywdzonemu możliwości dochodzenia przysługujących mu roszczeń. W takiej sytuacji, pokrzywdzony uprawniony jest do wystąpienia z powództwem na drodze postępowania cywilnego przeciwko sprawcy czynu zabronionego, w toku którego dochodził będzie odszkodowania za poniesioną szkodę, zgodnie z przepisami ogólnymi. Podobnie w sytuacji, w której sąd w toku procesu karnego nałożył na sprawcę obowiązek naprawienia jedynie części szkody. W takim przypadku, w pozostałym zakresie, pokrzywdzony może domagać się od sprawcy zapłaty pozostałem części odszkodowania na gruncie postępowania cywilnego.

Jak wynika z powyższego, przepisy prawa przewidują możliwość ubiegania się przez Panią Weronikę od Tomasza P. obowiązku naprawienia szkody, którą wyrządził jej w wyniku popełnionego przestępstwa jeszcze na gruncie postępowania karnego. Brak jest obowiązku występowania w tym zakresie na drogę postępowania. Konieczne jest jedynie dopełnienie niezbyt wygórowanych warunków formalnych, od których ustawodawca uzależnił taką możliwość.