Nie mogę wyegzekwować swojego długu od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Czy istnieje możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności wspólników lub członków zarządu?

Pan Marek prowadzi niewielkie przedsiębiorstwo będące dystrybutorem sprzętu elektronicznego. Ucieszył się gdy do jego firmy zgłosiła się spółka z ograniczoną odpowiedzialnością prowadząca sieć marketów m.in. ze sprzętem elektronicznym, która złożyła zamówienie na dużą partię smartfonów na łączną kwotę 150.000,00 zł. Pomimo, że Pan Marek zrealizował zamówienie, nie otrzymał od spółki należnej mu zapłaty. Na drodze sądowej Pan Marek uzyskał korzystny dla niego wyrok, a ze względu na brak płatności wszczął również postępowanie egzekucyjne. Po kilku miesiącach komornik poinformował Pana Marka, że spółka nie posiada majątku i nie będzie możliwe wyegzekwowanie należnej Panu Markowi kwoty. Przedsiębiorca stanął przed widmem bankructwa. Czy Pan Marek ma jeszcze możliwość odzyskania należnych mu pieniędzy? Jeśli tak, to od kogo?

Przepisy Kodeksu spółek handlowych przewidują możliwość pociągnięcia do odpowiedzialności za zobowiązania pieniężne spółki z ograniczoną odpowiedzialnością członków jej zarządu. Należy jednakże pamiętać, że odpowiedzialność ta, ze względu na specyfikę spółki z ograniczoną odpowiedzialnością, nie jest absolutna i muszą zostać spełnione określone warunki umożliwiające rozszerzenie odpowiedzialności na członków zarządu. Zgodnie z art. 299 § 1 k.s.h. jeżeli egzekucja przeciwko spółce okaże się bezskuteczna, członkowie zarządu odpowiadają solidarnie za jej zobowiązania. Z przywołanego przepisu wynika, że podstawowym warunkiem zastosowania omawianej instytucji będzie przeprowadzenie bezskutecznego postępowania egzekucyjnego. W praktyce nie ma znaczenia z jakiego powodu egzekucja komornicza okazała się bezskuteczna – najważniejsze jest, że w jej toku nie udało się zaspokoić roszczeń wierzyciela.
W razie bezskuteczności egzekucji, wierzyciel będzie miał prawo wytoczyć powództwo przeciwko członkom zarządu dłużnej spółki. Należy pamiętać, że pozwanymi w takiej sprawie będą członkowie zarządu, którzy byli jego członkami w chwili istnienia niezaspokojonej wierzytelności. Co istotne, bez znaczenia dla tej odpowiedzialności jest, czy członek zarządu pełnił tę funkcję w okresie, gdy dochodzona wierzytelność była wymagalna czy niewymagalna (a więc czy istniał już obowiązek jej zaspokojenia czy jeszcze nie). Wierzyciel formułując pozew może domagać się nie tylko wierzytelności głównej, kosztów postępowania sądowego, odsetek od wierzytelności głównej, ale także kosztów bezskutecznego postępowania egzekucyjnego. Wynika z tego, że wierzyciel wszczynając postępowanie na podstawie art. 299 k.s.h. będzie mógł domagać się od członków zarządu spółki wszelkich kosztów jakie poniósł w związku z dochodzeniem należności od spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Przepis art. 299 § 2 k.s.h. przewiduje okoliczność pozwalającą członkom zarządu spółki na uwolnienie się od odpowiedzialności za niezaspokojone długi spółki z ograniczoną odpowiedzialnością. Zgodnie z tym przepisem członek zarządu może się uwolnić od odpowiedzialności, o której mowa w art. 299 § 1 k.s.h., jeżeli wykaże, że we właściwym czasie zgłoszono wniosek o ogłoszenie upadłości lub w tym samym czasie wydano postanowienie o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo o zatwierdzeniu układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu, albo że niezgłoszenie wniosku o ogłoszenie upadłości nastąpiło nie z jego winy, albo że pomimo niezgłoszenia wniosku o ogłoszenie upadłości oraz niewydania postanowienia o otwarciu postępowania restrukturyzacyjnego albo niezatwierdzenia układu w postępowaniu w przedmiocie zatwierdzenia układu wierzyciel nie poniósł szkody. O ile przywołany przepis ma kluczowe znaczenie dla odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki, o tyle wykazanie tych okoliczności wyłączających odpowiedzialność spoczywa w toku postępowania sądowego na pozwanych członkach zarządu. Tym samym w interesie wierzyciela będzie pozwanie wszystkich osób, które pełnił funkcję członka zarządu spółki w okresie istnienia dochodzonej wierzytelności, co pozwoli na zminimalizowanie ewentualnych skutków skutecznego powołania się pozwanego na okoliczności określone w art. 299 § 2 k.s.h. Nawet jeżeli jeden z pozwanych wyłączy swoją odpowiedzialność na podstawie przywołanego przepisu, istnieje duża szansa że pozostali pozwani będą ponosić solidarną odpowiedzialność za niezaspokojone zobowiązania spółki z ograniczoną odpowiedzialnością.

Pan Marek rozważając możliwość skorzystania z omówionej powyżej instytucji musi pamiętać o terminie przedawnienia swoich roszczeń, a więc okresie w którym skuteczne będzie wytoczenie powództwa przeciwko członkom zarządu. Termin przedawnienia odpowiedzialności członków zarządu za zobowiązania spółki wynosi 3 lata i rozpoczyna swój bieg od chwili, w której wierzyciel dowie się o bezskuteczności egzekucji komorniczej. Przed dniem bezskuteczności egzekucji tej wierzytelności bieg przedawnienia roszczenia wobec członków zarządu nie może się rozpocząć, ponieważ dopiero w tym dniu powstają przesłanki odpowiedzialności odszkodowawczej przewidzianej w art. 299 k.s.h.