Przegapiłem termin i co dalej? – o przywróceniu terminu w postępowaniu cywilnym.

Pan Krzysztof pełni rolę pozwanego w jednym z postępowań cywilnych prowadzonych przez Sąd Okręgowy. Pan Krzysztof pozwany został o zapłatę kwoty 100.000,00 zł tytułem zwrotu tzw. „chwilówki”, która została zaciągnięta w imieniu Pana Krzysztofa przez złodzieja, który ukradł mu portfel wraz z dowodem osobistym. Sąd Okręgowy w toku postępowania bagatelizował stanowisko procesowe pozwanego, a w szczególności nie przeprowadził szeregu istotnych z punktu widzenia Pana Krzysztofa dowodów, których właściwe przeprowadzenie umożliwiłoby oddalenie powództwa w stosunku do pozwanego. Ostatecznie wydany został wyrok nakazujący pozwanemu zapłatę kwoty 100.000,00 zł, pomimo że Pan Krzysztof nie zaciągnął zobowiązania. Pan Krzysztof zdecydował się na wniesienie apelacji. Niestety, w czasie biegu dwutygodniowego terminu do wniesienia apelacji Pan Krzysztof uległ wypadkowi samochodowemu, wskutek którego trafił nieprzytomny do szpitala i uchybił terminowi do wniesienia apelacji. Czy Pan Krzysztof będzie miał jeszcze możliwość wniesienia apelacji, pomimo upływu przewidzianego do tego terminu?

Zgodnie z art. 369 § 1 k.p.c., apelację wnosi się do sądu, który wydał zaskarżony wyrok, w terminie dwutygodniowym od doręczenia stronie skarżącej wyroku z uzasadnieniem. Uchybienie powyższemu terminowi i niewniesienie apelacji w przewidzianym ustawie okresie powoduje, że strona skarżąca traci prawo do zaskarżenia niekorzystnego dla niej rozstrzygnięcia. Jeżeli apelacja zostanie wniesiona pomimo upływu terminu określonego w przywołanym przepisie, sąd rozpoznający sprawę odrzuci apelację, bez poddania jej merytorycznemu rozpoznaniu. Rozwiązanie takie charakteryzuje się dużym rygoryzmem dla stron postępowania, które muszą zachować szczególną staranność w dochowaniu obowiązujących je terminów procesowych. Oczywistym jest, że strona, która uchybiła terminowi w sposób zawiniony będzie musiała ponieść konsekwencje swojego działania. Co jednak gdy strona postępowania nie ponosi winy w uchybieniu terminu? W takiej sytuacji możliwe jest skorzystanie z instytucji przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej.

Zgodnie z art. 168 § 1 k.p.c. jeżeli strona nie dokonała w terminie czynności procesowej bez swojej winy, sąd na jej wniosek postanowi przywrócenie terminu. Istotny warunek umożliwiający skorzystanie z dobrodziejstwa przywrócenia terminu określony został w § 2 przywołanego przepisu. Wskazuje on, że przywrócenie nie jest dopuszczalne, jeżeli uchybienie terminu nie pociąga za sobą ujemnych dla strony skutków procesowych. Strona, która uchybiła terminowi, aby mogła ubiegać się o jego przywrócenie musiała ponieść negatywne skutki tego uchybienia. Nie będzie zatem możliwe przywrócenie terminu stronie lub uczestnikowi postępowania, jeżeli nie wiązało się to z negatywnymi konsekwencjami dla tej osoby. Art. 169 k.p.c. zawiera procedurę przywrócenia terminu. § 1 tego przepisu wskazuje, że pismo z wnioskiem o przywrócenie terminu wnosi się do sądu, w którym czynność miała być dokonana, w ciągu tygodnia od czasu ustania przyczyny uchybienia terminu. Strona ubiegająca się o przywrócenie terminu musi zatem dochować należytej staranności i dopilnować, aby wniosek o przywrócenie terminu został wniesiony w terminie tygodniowym od dnia, w którym ustała przyczyna uchybienia. Jeżeli zatem podstawą uchybienia terminu był wypadek samochodowy i pobyt strony w szpitalu, tygodniowy termin liczony będzie od dnia, w którym strona będzie mogła podjąć już działania do przywrócenia terminu. We wniosku o przywrócenie terminu konieczne jest uprawdopodobnienie okoliczności przemawiających za jego uwzględnieniem. Wnioskodawca nie ma obowiązku ich udowodnienia, a jedynie uprawdopodobnienia, że miały one miejsce i uzasadniają przywrócenie terminu. Niezwykle istotne znaczenie ma art. 169 § 3 k.p.c. Stanowi on, że równocześnie z wnioskiem strona powinna dokonać czynności procesowej. Tym samym, wnioskodawca nie tylko musi przygotować wniosek o przywrócenie terminu, ale również przygotować pismo procesowe, którego terminu wniesienia nie dochował. Tylko kompletny wniosek o przywrócenie terminu możliwy będzie do merytorycznego rozpoznania. Jeżeli od uchybionej czynności konieczne było uiszczenie opłaty sądowej, wnioskodawca zobligowany będzie do jej uiszczenia, tak jakby dokonywał tej czynności w terminie. Sąd, do którego wpłynął kompletny wniosek o przywrócenie terminu dokonuje jego analizy i podejmuje decyzję o przywróceniu stronie terminu do dokonania czynności procesowej lub o odmowie jego przywrócenia. Należy pamiętać, że instytucja przywrócenia terminu do dokonania czynności procesowej ma na gruncie postępowania cywilnego charakter wyjątkowy. Co do zasady strony ponoszą konsekwencję swoich działań natury procesowej. Spowodowane jest to faktem znaczącej doniosłości skutków zastosowania tej instytucji. Niejednokrotnie może dojść do przywrócenia terminu do wniesienia środka zaskarżenia od wyroku sądowego, który jest już prawomocny i wykonalny. Dlatego każdorazowo sąd rozpoznający wniosek o przywrócenie terminu musi dochować najdalej idącej staranności w analizie okoliczności podnoszonych przez stronę, która uchybiła terminowi. Z tego też powodu, w art. 169 § 4 k.p.c. wskazano, że po upływie roku od uchybionego terminu, jego przywrócenie jest dopuszczalne tylko w wypadkach wyjątkowych.

Odpowiadając zatem na pytanie, czy Pan Krzysztof będzie miał możliwość wniesienia apelacji pomimo uchybienia terminu do jej wniesienia, koniecznym jest wskazać, że w pierwszej kolejności powinien przygotować wniosek o przywrócenie terminu i złożyć go wraz z apelacją od niekorzystnego dla niego wyroku. We wniosku powinien wykazać przyczyny uchybienia terminu i wykazać, że uchybienie terminu nie nastąpiło z winy strony.