Czy można znieść służebność mieszkania?

Pan Tomasz ma 82 lata. Kilkanaście lat temu Pan Tomasz darował córce Karolinie mieszkanie. Aktualnie w mieszkaniu mieszka Pan Tomasz oraz Pani Karolina z mężem. W umowie darowizny mieszkania sporządzonej w formie aktu notarialnego, Pan Tomasz zastrzegł sobie prawo dożywotniej osobistej służebności darowanego mieszkania. Służebność wpisana została do księgi wieczystej nieruchomości.

Ze względu na zły stan zdrowia Pana Tomasza, który pogarszał się z miesiąca na miesiąc, rodzina zmuszona została do umieszczenia Pana Tomasza w zakładzie opieki leczniczej. Ze względu na brak perspektyw powrotu Pana Tomasza do mieszkania córki, Pani Karolina zastanawia się nad możliwością zniesienia ustanowionej na rzecz ojca służebności mieszkania. Ze względu na zły stan zdrowia ojca, Pan Tomasz nie może zrzec się służebności. Czy istnieje inna możliwość zniesienia osobistej służebności mieszkania?

Przepisy prawa cywilnego przewidują możliwość całkowitego zniesienia służebności osobistej mieszkania, jednostronnie, niezależnie od woli osoby uprawnionej. Przepisem, który przewiduje taką możliwość jest art. 294 i 295 Kodeksu cywilnego. Zgodnie z pierwszym z nich, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności gruntowej za wynagrodzeniem, jeżeli wskutek zmiany stosunków służebność stała się dla niego szczególnie uciążliwa, a nie jest konieczna do prawidłowego korzystania z nieruchomości władnącej. Z kolei art. 295 k.c. stanowi, że jeżeli służebność gruntowa utraciła dla nieruchomości władnącej wszelkie znaczenie, właściciel nieruchomości obciążonej może żądać zniesienia służebności bez wynagrodzenia. Przywołane przepisy dot. wprost służebności gruntowych, jednakże w myśl art. 297 k.c. do służebności osobistych stosuje się odpowiednio przepisy o służebnościach gruntowych.

Tym samym, właściciel nieruchomości obciążonej może zwrócić się do sądu, w celu ubiegania się o zniesienie służebności – w zależności od okoliczności – za wynagrodzeniem lub bez. W takiej sytuacji Pani Karolina powinna wnieść pozew do właściwego sądu rejonowego, w którym przedstawi wszelkie istotne okoliczności sprawy, w szczególności z zakresu powstania służebności osobistej, aktualnej sytuacji rodzinnej, w tym dot. stanu zdrowia ojca. Ponadto, konieczne będzie zgromadzenie materiału dowodowego, który pozwoli na potwierdzenie okoliczności podnoszonych w pozwie. W przypadku Pani Karoliny istotne znaczenie będzie miała kartoteka leczenia Pana Tomasza oraz opinie lekarskie dot. prognoz sytuacji zdrowotnej ojca.

Sąd po przeprowadzeniu postępowania orzeknie, czy pozew zasługuje na uwzględnienie, a tym samym czy na gruncie sprawy możliwe jest zniesienie służebności. Należy jednakże wskazać, że samo uzyskanie korzystnego rozstrzygnięcia nie zakończy sprawy, albowiem służebność w dalszym ciągu figuruje w księdze wieczystej mieszkania.

W powyższej sytuacji, po uprawomocnieniu się rozstrzygnięcia dot. zniesienia służebności, konieczne będzie przygotowanie wniosku do sądu wieczystoksięgowego, o wykreślenie służebności z księgi wieczystej mieszkania. Podstawą do wystąpienia z powyższym wnioskiem będzie prawomocne rozstrzygnięcie sądu dot. zniesienia służebności.

Po rozpoznaniu i uwzględnieniu wniosku dot. wykreślenia służebności mieszkania z księgi wieczystej nieruchomości, można będzie uznać, że sprawa zakończyła się.

Jak wynika z powyższego, Pani Karolina ma możliwość ubiegania się o zniesienia służebności osobistej mieszkania przysługującej jej ojcu, Panu Tomaszowi, jednakże wymagać to będzie przeprowadzenia postępowania sądowego oraz postępowania wieczystoksięgowego.