Rozwód bez orzekania o winie – czyli najczęściej spotykane zakończenie spraw rozwodowych.

„Panie Mecenasie, od dłuższego czasu nie jesteśmy w stanie dojść z mężem do żadnego porozumienia. Znalezienie kompromisu w sytuacjach konfliktowych jest wręcz niemożliwe. Przeczytałam ostatnio w internecie, że w sytuacji gdy pierwsza złożę w sądzie pozew o rozwód, to sąd uzna mnie za winną zakończenia małżeństwa. Czy to prawda? Osobiście nie czuję się winna i nie chciałabym ponosić wyłącznej odpowiedzialności za nasze problemy”.

Z takim zapytaniem zgłosiła się do naszej kancelarii Pani Daria. Wskazała, że w jej małżeństwie tak naprawdę nie wydarzyło się w ostatnim czasie nic złego. Po prostu nie potrafi ona dojść z mężem do porozumienia, każdy z małżonków prezentuje zupełnie inne podejście do życia, każdy z nich ma inny system wartości. Klientka obawia się jednak, że sąd wyda wyrok rozwodowy i ustali w nim, że to Pani Daria ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego, ponieważ to ona nie widzi już sensu aby dalej walczyć o małżeństwo.

Aby odpowiedzieć na pytanie Klientki, w pierwszej kolejności należy przywołać brzmienie art. 57 Kodeksu rodzinnego i opiekuńczego, zgodnie z którym:

§1. Orzekając rozwód sąd orzeka także, czy i który z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia.
§2. Jednakże na zgodne żądanie małżonków sąd zaniecha orzekania o winie. W tym wypadku następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy.

Co to oznacza w praktyce?

Otóż orzeczenie o winie rozkładu pożycia sąd zamieszcza w sentencji wyroku rozwodowego. W świetle utrwalonego orzecznictwa, może mieć ono wyłącznie jedną z trzech postaci: oboje małżonkowie ponoszą winę rozkładu pożycia; albo jeden z małżonków ponosi winę rozkładu pożycia (tzw. wyłącznie winny rozkładu pożycia) albo z uwagi na stanowiska stron sąd nie ustala które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia.

Sąd może zaniechać orzekania o winie tylko na zgodne żądanie małżonków (art. 57 § 2 zd. 1 k.r.o.) i jest związany tym żądaniem. Żądanie lub zgoda na zaniechanie orzekania o winie mogą być zgłoszone lub cofnięte aż do chwili zamknięcia rozprawy w II instancji. Jeżeli sąd na zgodne żądanie małżonków zaniechał orzekania o winie następują skutki takie, jak gdyby żaden z małżonków nie ponosił winy (art. 57 § 2 zd. 2 k.r.o.).

Przyjmuje się ponadto, że za zawinione uznaje się działanie lub zaniechanie, będące wyrazem woli małżonka, które – na skutek naruszenia wynikających z przepisów prawa lub zasad współżycia społecznego obowiązków małżeńskich – doprowadziło do rozkładu pożycia małżeńskiego. W konsekwencji dla orzeczenia winy sąd powinien stwierdzić łącznie wystąpienie: po pierwsze, zupełnego i trwałego rozkładu pożycia małżeńskiego; po drugie, zawinionego zachowania małżonka; po trzecie, związku przyczynowego między tym zachowaniem a rozkładem pożycia. Przypisanie winy rozkładu pożycia wymaga świadomego działania małżonka (poczytalności). W szczególności może być to skutkiem naruszenia osobistych lub majątkowych obowiązków małżonków określonych w art. 23, 24, 27 i 281 k.r.o., które zostaną omówione w kolejnych artykułach na naszym blogu.

Powracając zatem do pytania naszej Klientki, Pani Darii wskazać należy, iż nie przesądza w żadnej mierze o winie fakt złożenia w sądzie pozwu o rozwód. Jeśli Pani Daria wniesie o rozwód bez orzekania o winie, a jej małżonek wyrazi zgodę na taki właśnie rozwód, wówczas nie będzie konieczności ustalania które z małżonków ponosi winę za rozkład pożycia małżeńskiego.