Akt poświadczenia dziedziczenia – stwierdzenie nabycia spadku przed notariuszem.

Do naszej Kancelarii zgłosiły się Pani Anna i Pani Krystyna, które chciałyby przeprowadzić postępowanie spadkowe po zmarłej mamie. Nasze Klientki zastanawiają się czy lepiej przeprowadzić postępowanie spadkowe przed sądem czy u notariusza. Chciałyby one uzyskać również informację, które z rozwiązań jest lepsze, szybsze oraz jaka jest pomiędzy nimi różnica.

Poniżej postaramy się zatem wyjaśnić w jakich okolicznościach stwierdzenie nabycia spadku może zostać przeprowadzone przed notariuszem.

W pierwszej kolejności wskazać należy, że obecnie nabycie spadku może nastąpić zarówno przed sądem, jak i u notariusza.
Ustawodawca ograniczył jednak możliwość uzyskania aktu poświadczenia dziedziczenia (tzw. APD) u notariusza jedynie do spraw, które nie są sporne, czyli np. takich, w ramach których spadkobiercy nie kwestionują ujawnionego testamentu. Z ustawy z dnia 14 lutego 1991 roku Prawo o Notariacie wynika bowiem, iż żądanie przeprowadzenia poświadczenia dziedziczenia musi zostać złożone na zgodny wniosek wszystkich osób mogących „wchodzić w rachubę” jako spadkobiercy ustawowi i testamentowi, a także osób, na rzecz których spadkodawca uczynił zapisy windykacyjne. Co za tym idzie, sprzeciw którejkolwiek z wyżej wskazanych osób uniemożliwia uzyskanie APD.

Co więcej, nie jest możliwe przeprowadzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia w przypadku dziedziczenia na podstawie testamentów: ustnych, wojskowych, sporządzonych na polskim statku morskim lub powietrznym, a także wszelkich innych, co do których notariusz nie jest w stanie stwierdzić ich autentyczności.

Należy również pamiętać, ze aktu poświadczenia dziedziczenia nie można sporządzić jeśli spadkodawca zmarł przed 1 lipca 1984 r. W takiej sytuacji stwierdzenie nabycia spadku może nastąpić jedynie na drodze sądowej.

Warunkiem sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia jest zgodne żądanie potencjalnych spadkobierców w zakresie przeprowadzenia aktu poświadczenia dziedziczenia (APD). Zgodne żądanie powinno dotyczyć w szczególności elementów takich jak: określenie osoby spadkodawcy, tytuł dziedziczenia, krąg spadkobierców, wysokość przypadających im udziałów w spadku.

Przeprowadzenie notarialnego poświadczenia dziedziczenia możliwe jest wyłącznie w przypadku osobistego udziału wszystkich potencjalnych spadkobierców, zarówno testamentowych, jak i ustawowych. Oznacza to, że nawet w sytuacji dziedziczenia wyłącznie testamentowego wymagana jest także obecność osób będących potencjalnymi spadkobiercami ustawowymi, zgodnie z przepisami Kodeksu Cywilnego. Dopiero wówczas notariusz uzna, że żądanie sporządzenia notarialnego poświadczenia dziedziczenia opiera się na zgodnym wniosku wszystkich zainteresowanych osób. Daje to bowiem możliwość zbadania ewentualnych zastrzeżeń także potencjalnych spadkobierców do przeprowadzanego aktu poświadczenia dziedziczenia.
Oświadczenie składane przed notariuszem jest równoważne z zapewnieniem spadkowym z art. 671 kodeksu postępowania cywilnego, w związku z czym uczestnicy aktu poświadczenia dziedziczenia muszą działać samodzielnie, a nie przez pełnomocników. Brak możliwości osobistego stawiennictwa wszystkich zainteresowanych powoduje, iż stwierdzenie nabycia spadku będzie mogło odbyć się wyłącznie przed sądem.